به بهانه ی الم شنگه جدید عموهای فیتیله ای

مسئله قومیت ها در ایران هیچ وقت جدی گرفته نشده است. معمولا واکنش عمومی به دغدغه های قومیتی این بوده است که جوکها فقط جوک هستند و فقط افراد پان یا متعصب از این کاه ها کوه می سازند. 

واقعیت این است که مسئله ی حقوق قومیت ها یک مسئله ی جدی و شایان توجه است. وقتی مسئله ای اجتماعی به طور نظری و احتمالا آکادمیک مورد توجه قرار نگیرد، همیشه ای عده ای غیرمتخصص و احتمالا متعصب وظیفه ی ساماندهی و تئوری پردازی جریانات اجتماعی را به دوش خواهند کشید. همین باعث خواهد شد تا یک جریان طبیعی اجتماعی جای خود را به جریانی خطرناک و حتی فاشیستی بدهد.

ترک های ایران همیشه از کم لطفی هایی که در دولت، رسانه ها و مردم غیر ترک در حق آنها شده است، ناراضی بوده اند. همیشه در مقابل دغدغه های مردم آذربایجان شاهد پنهانکاری، انکار و سکوت بوده ایم.

چرا انتشار یک کاریکاتور، برنامه ی کوتاه تلویزیون یا حتی طنزنوشته ای در نشریه ای گمنام باعث جوشش احساسات مردم آذربایجان می شود؟ این وظیفه ی من یا شمای غیرمتخصص نیست که به این سوال جواب دهیم. ما به اندازه ی کافی جواب های غیرآگاهانه ی خود را در مورد این موضوع داده ایم. 

نبود مطالعات و تحقیقات جامعه شناسی مناسب در این زمینه، باعث شده است تا این شکاف قومیتی بین ایرانیان روز به روز بیشتر شود. به عنوان نمونه، دغدغه قومیتی در آذربایجان در حال تبدیل شدن به دغدغه ای نژادی است. فرضیه ی نژاد متفاوت ترک های ایران و فارسها روز به روز در حال گسترده تر شدن است. 

عدم توجه جامعه شناختی به دغدغه های قومیتی در ایران، باعث شده است که روز به روز شاهد توهین های بیشتری از جانب غیرترک ها به ترک ها و بالعکس باشیم. تجربه شخصی من هم به عنوان یک ترک زبان عاری از دریافت این توهین ها نبوده است. تا مدت ها چنین فکر می کردم که توهین به ترکها فقط در سطح عوام و افراد کمتر تحصیلکرده است. اما متاسفانه در سطح آکادمیک هم شاهد رفتارهای ناامیدکننده ای از جانب افراد تحصیلکرده شدم. وقتی که یک فارغ التحصیل ارشد فلسفه علم از دانشگاه شریف به همکلاسی های ترک زبان خود انگ کم هوشی و نفهمی به دلیل تفاوت های زبانی و قومیتی، آن هم به کرات، می زند، این ظن در من تقویت می شود که مسئله قومیت ها مسئله ای جدی و رخنه کرده در تمام ابعاد جامعه است. رفتارها و شعارهای نژادپرستانه از جانب ترک های ایران هم به مثابه زنگ خطری برای این زخم پنهانی اما عمیق است.

من نه جامعه شناس هستم و نه فیلسوف سیاست. بعد از خواندن خبر مربوط به توهین جدید به آذربایجانی ها در برنامه عموهای فیتیله ای و واکنش هم زبانانم و تجربیات اخیرم از کم لطفی های دوستان غیرترک، فکر می کنم، هر چند دیر، اما وقت آن است که این موضوع را هم به مطالعات جامعه شناختی و فلسفی خودمان اضافه کنیم.